Η μέρα που 6.000 θεατές κατέκλυσαν το «Ελευθερία» για τον αγώνα Κύπρος – Τουρκία στα πλαίσια των προκριματικών του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Χάντμπολ του 1996
Την Παρασκευή, 31 Μαρτίου 1995 σημειώθηκε η μεγαλύτερη προσέλευση κόσμου που σε αγώνα Χειροσφαίρισης στην Κύπρο καθώς το νεότευκτο τότε κλειστό γήπεδο «Ελευθερία» γέμισε ασφυκτικά από 6.000 θεατές για τον ιστορικό αγώνα εθνικών ομάδων Κύπρος – Τουρκία (19-35) στο πλαίσιο των προκριματικών του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1995. Ήταν η πρώτη κυπροτουρκική αναμέτρηση μετά την εισβολή του 1974 και μοιραία ο αγώνας είχε λάβει τεράστιες διαστάσεις. Σημειώνεται πως το 1986 ο ΑΠΟΕΛ είχε κληρωθεί με αντίπαλο την Μπεσίκτας στο Κύπελλο Πρωταθλητριών του ποδοσφαίρου, αλλά η Κυπριακή Κυβέρνηση απαγόρευσε τη διεξαγωγή του αγώνα.
Όλα ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1995 όταν η κληρωτίδα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χειροσφαίρισης είχε μεγάλα «κέφια» και… επεφύλασσε ένα σπουδαίο ραντεβού, στο ημερολόγιο αγώνων της για τα προκριματικά του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος της επόμενης χρονιάς. Μία αθλητική συνάντηση που έμελλε να μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη των φίλων του χάντμπολ αλλά και των απανταχού φιλάθλων της Κύπρου. Η Κύπρος κληρώθηκε στον τέταρτο προκριματικό όμιλο με αντιπάλους την Εσθονία, τη Βοσνία και την Τουρκία.
Ήταν η πρώτη φορά μετά την τουρκική εισβολή όπου κυπριακά και τουρκικά αθλητικά σύνολα διασταύρωναν τα ξίφη τους. Ο λόγος για τον αγώνα ανάμεσα σε Εθνική Κύπρου και Εθνική Τουρκίας, που πραγματοποιήθηκε στις 31 Μαρτίου 1995, στο Στάδιο «Ελευθερία» (νυν Τάσσος Παπαδόπουλος- Ελευθερία). Όπερ εστί μεθερμηνευόμενο, συμπληρώνονται 25 χρόνια από την εντός έδρας μονομαχία της Εθνικής μας ομάδας απέναντι στην αντίστοιχη της Τουρκίας.
Η προσέλευση του φίλαθλου κοινού στο στάδιο ήταν μαζική, καθώς κόσμος όλων των ηλικιών, από μεμονωμένα άτομα έως οργανωμένα σύνολα και συνδέσμους φιλάθλων, συνέρρευσε από όλα τα μήκη και πλάτη του νησιού. Οι πρωταγωνιστές της βραδιάς εκείνης, ένιωσαν στο… πετσί τους τη συμπαράσταση του κόσμου, ο οποίος παρά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα συμπεριφέρθηκε άψογα. Ταυτόχρονα οι χειροσφαιριστές μας είχαν την ευκαιρία να συστήσουν το χάντμπολ στους νέους ανθρώπους και να δείξουν πόσο ανταγωνιστικό και ενδιαφέρον άθλημα είναι.
Ο αρχισυντάκτης του αθλητικού τμήματος της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» Ιάκωβος Κακουρής περιγράφει: «Υπήρχε απίστευτη ευαισθητοποίηση για τον αγώνα. Ο κόσμος γέμισε το γήπεδο. Ήταν πρωτόγνωρο. Δεν παρευρέθηκαν Τουρκοκύπριοι, αφού τους απαγορεύτηκε. Ρυθμό στην εξέδρα έδωσαν οι οργανωμένοι οπαδοί του ΑΠΟΕΛ που είχαν προγραμματίσει μαζικά να πάνε στο γήπεδο. Να σημειωθεί πως ήταν η πρώτη φορά που λειτουργούσε στην Κύπρο ανιχνευτής μετάλλων. Η Παγκόσμια και Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία χειροσφαίρισης είχε φροντίσει για όλα τα διαδικαστικά. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν δρακόντεια».
Πολιτικές προεκτάσεις
Νομοτελειακά, ο αγώνας έγινε αντικείμενο συζήτησης σε πολιτικό επίπεδο καθώς η παρουσία του τουρκικού αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος στο νησί μας θα έστελνε μήνυμα αναγνώρισης της Εθνικής Κύπρου και κατ’ επέκταση της υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκ μέρους της Τουρκίας. Κατόπιν διαβουλεύσεων τριών τουρκικών υπουργείων (Άμυνας, Εξωτερικών και Αθλητισμού) αποφασίστηκε η κάθοδος μέσω του αεροδρομίου Λάρνακας. Πρόταση που κατατέθηκε από το τρίτο προαναφερθέν μέρος. Τα κίνητρα ήταν καθαρά αγωνιστικά, καθώς το συγκρότημα τότε του Αλεξάνταρ Ρεζανόφ βρισκόταν μια νίκη μακριά από την πρόκριση στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του ‘96. Επιπλέον δαπανήθηκε ένα σοβαρό ποσό από την αθλητική ηγεσία της χώρας για υποδομές και αναδιοργάνωση της χειροσφαίρισης και γι’ ‘αυτό δεν ήθελαν να διακινδυνέψουν οτιδήποτε.
Άντεξε ένα ημίχρονο
Στο αγωνιστικό κομμάτι η Εθνική μας άγγιξε την υπέρβαση στο πρώτο ημίχρονο, το οποίο ολοκληρώθηκε με στενή διαφορά στο σκορ (10-14), υπέρ των Τούρκων. Το δεύτερο ημίχρονο μέτρησε η εμπειρία και κάποια τέρματα ψυχολογίας που έδωσαν «φτερά» στα χέρια των Τούρκων οι οποίοι έφτασαν άνετα στην επικράτηση με 19-35. Η Εθνική μας πάλεψε τον αγώνα στον απόλυτο βαθμό, καταθέτοντας πάθος ψυχή και αυταπάρνηση, μένοντας όμως με το ζεστό χειροκρότημα και τα «λάφυρα» της καλής εμφάνισης.
Ο αρχηγός της Εθνικής μας Απόστολος Μιχαήλ διηγείται πως βίωσε τις δύο αναμετρήσεις και μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για την αθλητική πτυχή των γεγονότων, ενώ παράλληλα μιλάει για τα συναισθήματα του και πως αντιμετώπισε με τους συμπαίκτες του έναν αγώνα που είχε πάρει μεγάλες και έντονες διαστάσεις.
Α. Μιχαήλ: «Είχαμε μεγάλο κίνητρο»
«Το θυμάμαι λες και ήταν χθες. Το σκέφτομαι και νιώθω συγκίνηση. Από την ώρα που επικοινωνήσαμε είμαι φορτισμένος, καθώς το συνδέω και με τα βιώματα μου στην εισβολή. Είμαι πρόσφυγας, κατάγομαι από το Στρογγυλό Αμμοχώστου» λέει ο Απόστολος και συνεχίζει: «Μόνο και μόνο το όνομα που αντιμετωπίζαμε (Τουρκία) μας προκαλούσε μεγάλο κίνητρο. Ερχόταν στη σκέψη μου η κατοχή, η εισβολή, όλα αυτά τα πάνδεινα που είχε περάσει ο Ελληνισμός από την Τουρκία. Ήταν παράξενα τα συναισθήματα. Εντούτοις το αγωνιστικό κομμάτι, από την πολιτική και τα εθνικά θέματα διαχωρίζονται. Έπρεπε να σεβαστούμε πρώτα τους εαυτούς μας και μετά τους αντιπάλους μας. Ήταν κάτι δύσκολο για εκείνους από ψυχολογικής άποψης. Θυμάμαι ότι είχε επικρατήσει πανικός καθώς θα έρχονταν νόμιμα, από το αεροδρόμιο της Λάρνακας, κάτι που ήταν έμμεση αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρόλο που η διπλωματία τους σε τέτοια θέματα έχει στόχο τον εκνευρισμό, όπως στο Εσκί Σεχίρ όπου ενίοτε προσπάθησαν με διάφορες ενέργειες να μας αποθαρρύνουν και να μας αποπροσανατολίσουν. Εμείς ως παίκτες δεν είχαμε λόγο γι’ αυτά τα θέματα. Η ομοσπονδία το χειρίστηκε άψογα. Όταν βλέπαμε στο ‘Ελευθερία’ τόσο κόσμο νιώθαμε την ανάγκη να τους γεμίσουμε περηφάνεια και μας διακατείχε δέος. Θέλεις να κάνεις τα πάντα για να κερδίσεις τον αγώνα και να ευχαριστήσεις τον κόσμο αν και γνωρίζαμε ότι ήταν καλύτεροι μας σε όλα τα επίπεδα και πλήρως επαγγελματίες. Εμείς βρισκόμασταν στα πρώτα στάδια της καριέρας μας και δεν είχαμε μεγάλες εμπειρίες. Το γήπεδο ήταν γεμάτο, τα συνθήματα δεν σταματούσαν. Όλοι οι παίκτες έδωσαν τα πάντα, καταθέσανε ψυχή, με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Ο κόσμος το ζούσε λες και ήταν πόλεμος. Πριν το παιχνίδι μας ενθάρρυναν συνεχώς και το πίστευαν» καταλήγει ο τότε αρχηγός της Εθνικής και νυν προπονητής.
Ελάχιστες Τουρκοκυπριακές εφημερίδες αναφέρθηκαν στην ορολογία Κύπρος, με τις πλείστες να κάνουν λόγο για ελληνοκυπριακό τομέα. Ενδεικτικό και το πρωτοσέλιδο της «Γιενί Ντεμοκράτ» την επόμενη του αγώνα στη Λευκωσία: «Ντροπή! Παρόλες τις εκκλήσεις η Τουρκική ομάδα πήγε στο νότο και αγωνίστηκε χθες βράδυ»
Στην κινητοποίηση του κόσμου σύμμαχος ήταν το ΡΙΚ, το οποίο έδωσε έκταση στην αναμέτρηση και κάλυψε το γεγονός με πλήρη επάρκεια, μεταδίδοντας ζωντανά και τους δυο αγώνες.
Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
Στον αγώνα του Εσκί Σεχίρ με την αποστολή ταξίδεψαν τέσσερις δημοσιογράφοι. Οι απεσταλμένοι ΕΑΚ Αντώνης Κωνσταντίνου και του «Φιλελευθέρου» Ιάκωβος Κακουρής και δύο δημοσιογράφοι της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, ο Αχιλλέας Γεωργιάδης και ο μακαριστός Δημήτρη Ανδρέου, προεξάρχοντος του οποίου είχε γίνει ένα εκτενές και ολοκληρωμένο τηλεοπτικό αφιέρωμα – ντοκιμαντέρ, με λεπτομερής αφήγηση των όσων διαδραματίστηκαν στη τριήμερη παραμονή της κυπριακής αποστολής επί τουρκικού εδάφους, το οποίο προβλήθηκε αργότερα και σήμερα είναι διαθέσιμο στον Ψηφιακό Ηρόδοτο. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για την εποχή, καθώς ελάχιστοι Κύπριοι είχαν την ευκαιρία μετά το 1974 να ταξιδέψουν στην Τουρκία, η οποία δεν αναγνώριζε τα διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας (κατά την άφιξη της αποστολής τα διαβατήρια ελέγχθηκαν αλλά δεν σφραγίστηκαν).
Τότε η Τουρκία είχε υποβάλει αίτηση ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ η Κωνσταντινούπολη διεκδικούσε και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, γεγονότα που συνδέθηκαν με την πολύ καλή φιλοξενία.
«Αστυνόμευση αρχηγού κράτους»
«Στην Τουρκία η αστυνόμευση ήταν αντίστοιχη με αρχηγού κράτους. Πετούσαν θυμάμαι τρία ελικόπτερα σε απόσταση αναπνοής από το λεωφορείο μας και εκατοντάδες αστυνομικοί επιστρατεύτηκαν μόνο και μόνο για τη φρούρηση μας. Χαρακτηριστικά να πω πως κάθε 200 μέτρα υπήρχε αστυνομικός για να επιβλέπει την κατάσταση. Στην Κωνσταντινούπολη ο τότε Τούρκος πρόεδρος της Παγκόσμιας Ένωσης Αθλητικογράφων (AIPS) Τοκάι Μπαγιατλί μας ξενάγησε στην Ολυμπιακή Επιτροπή της χώρας, προβάλλοντας μας το σύνθημα «Ο Αθλητισμός Ενώνει», χωρίς να αντιλαμβάνεται τις πράξεις της κατοχικής Τουρκίας στην Κύπρο. Γενικά, προσπαθούσαμε να καταλάβουμε ποια ήταν η οπτική τους επί του θέματος και μάλλον δεν είχαν ιδέα για το τι έγινε στην Κύπρο. Οι πλείστοι θεωρούσαν πως η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα τους έλυνε όλα τα προβλήματα. Κατά την επίσκεψή μας στο Φανάρι ένας Ελλαδίτης κηπουρός με προσέγγισε και μου είπε: Nα ξέρες τι τραβήξαμε για σας… . Αναφερόταν στα Σεπτεμβριανά του 1955. Στο γήπεδο είχαν δημιουργήσει κολασμένη ατμόσφαιρα. Χωρίς όμως να υπάρξουν παρατράγουδα. Μαζί μας βρίσκονταν και Τουρκοκύπριοι δημοσιογράφοι και προσπαθούσαν με τις ενέργειες τους να πείσουν ότι δεν ένιωθαν άνετα γιατί θα τους περνούσαν από λογοκρισία και έλεγχο. Πάντως ήταν ιδιαίτερα φιλικοί προς εμάς» κατέληξε ο κ. Κακουρής
«Απίστευτη εμπειρία»
«Ειδικά στο Εσκί Σεχίρ ήταν απίστευτη εμπειρία και την έζησα με την ιδιότητα μου ως αρχηγός. Με ακολουθούσαν στο ξενοδοχείο Τούρκοι δημοσιογράφοι για να αποσπάσουν δήλωση καθώς είχε πάρει και στη Τουρκία έκταση στα ΜΜΕ ο αγώνας. Όσοι το ζήσαμε ήμασταν τυχεροί. Βρισκόμουν σε στενή επαφή με όλους τους δημοσιογράφους της αποστολής στην Τουρκία. Θυμάμαι έντονα τις ερωτήσεις του Δημήτρη Ανδρέου για το πως αντιμετώπιζα τον αγώνα ως πρόσφυγας. Στη μνήμη μου παράλληλα έμεινε χαραγμένη η στιγμή που τέλειωσε ο αγώνας. Απέναντι μας βλέπαμε φιλάθλους που ήρθαν όχι εντελώς αυτοβούλως για να παρακολουθήσουν το αγώνα (σ.σ. είχαν αμφιλεγόμενα κίνητρα) αλλά μαζί με τους Τούρκους χειροσφαιριστές, μας χειροκρότησαν και σηκώσαμε τα χέρια στον αέρα» λέει ο Απόστολος Μιχαήλ.
Στην εκτός έδρας αναμέτρηση στο Εσκί Σεχίρ, την Πέμπτη 6 Απριλίου 1995, η Εθνική μας δέχτηκε δεύτερη ήττα με 34-15, όμως είχε αποκομίσει τόσες πολλές εμπειρίες από την τριήμερη παραμονής στην Κωνσταντινούπολη (το πρώτο και το τρίτο βράδυ) και στο Εσκί Σεχίρ (την παραμονή του αγώνα), πέντε ώρες μακριά, που έμοιαζε η ήττα και ο αγώνας έμοιαζαν σαν μια απλή λεπτομέρεια.
Παρά τις ενέργειες υπόσκαψης του καλού αθλητικού κλίματος, όπως η απουσία της κυπριακής σημαίας στο τραπέζι του δείπνου και το «τεχνικό» πρόβλημα που εμφανίστηκε την ώρα ανάκρουσης του Εθνικού μας ύμνου, όλα κύλησαν άψογα τηρουμένων των αναλογιών και υπήρχε πολύ καλή φιλοξενία.
Τις δικές του μαρτυρίες για τα δύο παιχνίδια κοινοποιούν επίσης ο τερματοφύλακας Νικόλας Ονουφρίου και οι απεσταλμένος της ΕΑΚ Αντώνης Κωνσταντίνου.
Νικόλας Ονουφρίου
«Πρωτόγνωρο να αγωνίζεσαι μπροστά από τόσο πολύ κόσμο»
«Είχα παίξει πολλά παιχνίδια στην καριέρα μου, αυτό όμως μου έχει μείνει πραγματικά αξέχαστο. Ήταν το πιο σημαντικό σε όλη μου τη σταδιοδρομία. Έβλεπα για πρώτη φορά το ‘Ελευθερία’ να γεμίζει. Το αξιοσημείωτο είναι ότι υπήρχαν φίλαθλοι από όλες τις ομάδες. Ήταν απίστευτο και πρωτόγνωρο να αγωνίζομαι μπροστά από τόσο πολύ κόσμο. Όσον αφορά την εκτός έδρας αναμέτρηση στο Εσκί Σεχίρ, θυμάμαι ότι μας συνόδευαν συνεχώς αστυνομικοί. Ήμασταν οι πρώτοι Έλληνες που είχαμε πάει στο Εσκί Σεχίρ μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922, κάτι που μας επιβεβαίωσε και ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου που διαμέναμε. Η αλήθεια είναι πως μεγαλύτερη εντύπωση μου είχε κάνει η επίσκεψή μας στην Αγιά Σοφιά και στο Φανάρι. Βέβαια η φιλοξενία ήταν πολύ καλή. Δεν θα ξεχάσω το γεγονός ότι κατά την άφιξή μας είχαν προσφέρει λουλούδια οι παίκτριες της Εθνικής ομάδας χειροσφαίρισης της Τουρκίας, ντυμένες μάλιστα με παραδοσιακές τούρκικες στολές»
Αντώνης Κωνσταντίνου
«Είχαν γραφτεί αρκετά, αλλά ακρότητες δεν υπήρχαν»
Ήταν η πρώτη φορά που Τουρκική και Κυπριακή ομάδα συναντιόντουσαν μετά το 1974. Υπήρξε αρκετή ζήτηση για τον αγώνα από τα ΜΜΕ και τον κόσμο και κινήθηκε σε αρκετά χαμηλούς τόνους. Υπήρχαν δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και στους δύο αγώνες. H άφιξή της Εθνικής Τουρκίας από το αεροδρόμιο της Λάρνακας ήταν μια έμμεση αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι που σκόρπισε ικανοποίηση. Όλα κύλησαν σε κόσμια πλαίσια και στους δύο αγώνες. Είχαν γραφτεί αρκετά, αλλά ακρότητες δεν υπήρχαν. Στέλναμε ανταποκρίσεις μέσω Ελλάδας με φαξ καθώς δεν υπήρχαν επαρκή ηλεκτρονικά μέσα. Ήμασταν τέσσερις δημοσιογράφοι στην αποστολή. Θυμάμαι ότι μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση τότε, ότι πάρα πολύς κόσμος δεν γνώριζε καν τι είχε γίνει το ‘74. Υπήρχε καλό κλίμα και οι αθλητές έπαιζαν τάβλι μεταξύ τους. Βέβαια στο Εσκί Σεχίρ είχαμε φρούρηση από απόσταση. Ήταν έντονη εμπειρία και συγκινησιακή η ατμόσφαιρα κατά την ανάκρουση του Εθνικού μας ύμνου στον αγώνα στην Κύπρο».
- Θερμές ευχαριστίες στο δημοσιογράφο Παντελή Χριστοδούλου, για την ευγενική παραχώρηση του βιβλίου του με τίτλο «Χάντμπολ 15 χρόνια ζωής», από το οποίο αντλήθηκαν σημαντικές πληροφορίες και οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο αυτό.
Λεζάντες
- Ομαδική φωτογραφία της Εθνικής Κύπρου πριν την έναρξη του αγώνα στο κατάμεστο «Ελευθερία».
- Στιγμιότυπο από τις εξέδρες.
- Οι αρχηγοί των δύο ομάδων, πριν την έναρξη του αγώνα στη Λευκωσία.
